HỢP TÁC CÙNG

"Báo cáo xu hướng Internet tại Đông Nam Á 2019" do North Ridge Partners thực hiện và YellowBlocks đối tác triển khai bản tiếng Việt, có đề cập: với dân số đông đảo, Việt Nam là thị trường tiềm năng cho startup công nghệ, khả năng trở thành "công xưởng mới của thế giới". Bằng chứng có thể thấy là thương mại điện tử ở Việt Nam cũng phát triển rất mạnh mẽ.

Tuy nhiên, để trở thành "New York của Đông Nam Á" như Singapore hay trở thành thị trường thương mại điện tử hấp dẫn giới đầu tư trong khu vực như Indonesia, Việt Nam cần lắm một sự thức tỉnh nhanh chóng từ các bạn trẻ khởi nghiệp.

Chúng ta không chỉ có một mà là một loạt lợi thế cạnh tranh như dân số, vị trí địa lý, sự ổn định chính trị… Như vậy, mọi cơ hội và tiềm năng đều đang hiện diện. Các bạn trẻ khởi nghiệp cần nhận ra mình đang ‘có điều kiện’. Hãy tận dụng nó, và bổ sung những điều còn thiếu để vươn lên. Đến thời điểm này, cách biệt về trình độ và khả năng tiếp cận công nghệ của Việt Nam so với thế giới hầu như không lớn.

Trong cuộc trò chuyện mới đây với TheFace, người đứng đầu của hai đơn vị phát hành "Báo cáo xu hướng Internet Đông Nam Á 2019" là Chris Tran, Head of Asia – Strategy của North Ridge Partners và Đoàn Kiều My, Nhà sáng lập kiêm CEO YellowBlocks, đã có những chia sẻ chi tiết hơn về những điểm thuận lợi lẫn thách thức còn tồn tại trên hành trình trở thành "quốc gia khởi nghiệp".

Chân dung của "rồng mới"/ Sức hấp dẫn của thị trường
-

Khi trò chuyện với những nhà đầu tư nước ngoài lần đầu muốn tìm hiểu, những điểm nhấn nào về thị trường Internet Việt Nam chắc chắn anh chị sẽ điểm qua?

Chris Tran:

Báo cáo năm 2018 của Google về nền kinh tế điện tử tại Đông Nam Á từng ví rằng "nền kinh tế mạng của Việt Nam giống như một con rồng mới được giải phóng". Chỉ trong năm ngoái, số vốn đầu tư vào Việt Nam đã tăng lên gấp ba lần. Điều đó chứng tỏ sức hấp dẫn to lớn của thị trường này.

Việt Nam có ưu điểm vừa là một trung tâm sản xuất mới, hướng tới nền Cách mạng công nghiệp 4.0, vừa sở hữu thị trường người tiêu dùng trẻ với các thiết bị số quy mô lớn. Quy mô dân số gần 100 triệu người cũng cho thấy độ lớn của thị trường. Đặc biệt, tầng lớp trung lưu phát triển nhanh, với nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao và thay đổi cũng mở ra cơ hội mới.

Ngoài ra, ở tầm vĩ mô, hệ thống chính trị ở Việt Nam rất ổn định. Chính phủ đã tích cực hỗ trợ cho các startup, với 2400 startup nhận hỗ trợ tài chính và pháp lý trong hơn 10 năm qua.

Kieu My:

Báo cáo xu hướng Internet tại Đông Nam Á 2019 do North Ridge Partners và YellowBlocks thực hiện, đã đánh giá rằng Singapore là "New York của Đông Nam Á", có thể trở thành Hub cho Fintech. Indonesia có thế mạnh là thị trường khổng lồ, tiềm năng cho thương mại điện tử. Trong khi đó, thế mạnh của Việt Nam là khả năng trở thành "công xưởng mới của thế giới". Ngoài ra, như Chris có đề cập, với dân số đông đảo, Việt Nam còn là thị trường tiềm năng cho startup công nghệ. Bằng chứng có thể thấy là thương mại điện tử ở Việt Nam cũng phát triển rất mạnh mẽ.

Nhìn chung, với Việt Nam, chúng ta không chỉ có một mà là một loạt lợi thế cạnh tranh như dân số, vị trí địa lý, sự ổn định chính trị… Như vậy, mọi cơ hội và tiềm năng đều đang hiện diện. Chất xúc tác cho thành công từ những cơ hội đang bày sẵn này chính là phải thức tỉnh. Các bạn trẻ khởi nghiệp cần nhận ra mình đang "có điều kiện". Hãy tận dụng nó, và bổ sung những điều còn thiếu để vươn lên. Đến thời điểm này, cách biệt về trình độ và khả năng tiếp cận công nghệ của Việt Nam so với thế giới hầu như không lớn.

Tuy nhiên, thực tế lượng người dùng của Indonesia đông đảo hơn, còn thu nhập trên mỗi người dùng chắc chắn Singapore là đứng đầu. Việt Nam không phải mạnh nhất ở cả hai khía cạnh thì có thật sự hấp dẫn nhà đầu tư?

Kieu My:

Các nhà đầu tư luôn có những tìm hiểu kỹ càng khi quyết định rót tiền vào một thị trường. Việt Nam trong mắt họ chính là một thị trường mới mẻ đầy thú vị để khai phá trong khi Indonesia đã quá quen thuộc và có thể bão hoà. Tại "quốc gia vạn đảo", mức độ cạnh tranh của các startup quá cao, với nhiều startup quy mô lớn sừng sỏ. Trong khi đó, các startup Việt Nam hầu như mới phát triển với quy mô tương đối. Đó mới càng là cơ hội mà họ muốn tìm kiếm.

Cụ thể, triển vọng M&A trong lĩnh vực khởi nghiệp công nghệ Việt Nam đang ra sao?

Chris Tran:

Rất triển vọng nhưng sẽ không sớm. Xu hướng chung thì tổng quy mô M&A chắc chắn sẽ càng ngày càng tăng. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng các nhà đầu tư sẽ tập trung quan tâm đến những startup có mô hình đang vận hành thành công. Trong xu hướng mọi thứ đang biến chuyển nhanh chóng và cạnh tranh cao, các nhà đầu tư sẽ thích chọn lọc ít startup đã vững vàng hơn là nhiều startup ở giai đoạn đầu (early stage) để "chờ thời" đến ngày lớn lên và thành công.

"Bắt mạch" cho "rồng"/"Bắt mạch" hệ sinh thái
-

Hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ trên nền tảng Internet tại Việt Nam mới phát triển trong thời gian gần đây. Đâu là những mảnh ghép còn thiếu trong hệ sinh thái này?

Kieu My:

Tôi cho rằng, startup Việt Nam cần có tầm nhìn quốc tế. Một hệ sinh thái phát triển đồng đều thì cần có sự cân bằng giữa cạnh tranh và hợp tác. Sự cân bằng này đảm bảo rằng các startup nằm trên một trục phát triển đồng đều, và các tiêu chuẩn sản xuất đã được nâng lên. Cho dù một startup đang ấp ủ bất kỳ sáng kiến nào đi chăng nữa, sản phẩm của họ phải có khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế. Đó là cái đích mà các startup cần nhắm đến.

Không chỉ thiếu, khả năng kết nối của các thành phần hiện hữu trong hệ sinh thái cũng còn yếu. Bằng cách nào để cải thiện vấn đề này?

Kieu My:

Những thành phần của hệ sinh thái (vườn ươm, công ty khởi nghiệp, Chính phủ.v.v.) chưa thiết lập nhiều quan hệ hợp tác. Các nguồn tài nguyên của họ tuy rất dồi dào nhưng vẫn đang bị phân tán, riêng lẻ, chưa được tập hợp để tối đa hóa lợi ích cho tất cả các bên tham gia. Cách cải thiện hiện tại đó chính là sự xuất hiện của những cộng đồng kết nối như Startup Vietnam Foundation và YellowBlocks để giải quyết những vấn đề đó, kết nối những thành tố trong hệ sinh thái lại và cùng hướng đến việc xây dựng hệ sinh thái phát triển bền vững. Và đó cũng chính là xuất phát điểm vì sao tôi bắt đầu với YellowBlocks.

Chị có thể nêu rõ hơn vai trò của YellowBlocks trong việc kết nối này?

Kieu My:

Chúng tôi nhìn nhận bản thân mình là cầu nối giữa hệ sinh thái công nghệ Việt Nam và thế giới. Chúng tôi mong muốn Việt Nam sẽ trở thành một điểm đến hấp dẫn hơn cho các nhà đầu tư nước ngoài.

Các quỹ đầu tư mạo hiểm hiện vẫn còn nhiều rào cản về thông tin và văn hóa khi tiến vào thị trường Việt Nam. Họ có thể mất đến vài tháng để tìm cơ hội đầu tư phù hợp hoặc nguồn thông tin đáng tin cậy. YellowBlocks đang ở vị trí trung tâm của hệ sinh thái, kết nối, tư vấn cho những thành tố xung quanh, giúp họ khai thác các nguồn tài nguyên và mang đến những giải pháp cho các vấn đề vướng mắc.

Vậy hợp tác giữa North Ridge Partners và YellowBlocks sẽ bổ sung thêm lợi ích gì cho hệ sinh thái khởi nghiệp?

Chris Tran:

YellowBlocks là "cửa ngõ" của Việt Nam và có khả năng kết nối tốt tại thị trường này. Trong khi đó, North Ridge Partners là một ngân hàng đầu tư độc lập, tư vấn về lựa chọn đầu tư, pháp lý, dòng tiền cho các quỹ đầu tư mạo hiểm tại nhiều nước.

YellowBlocks không chỉ thế mạnh tập trung tại thị trường Việt Nam mà còn có mối quan hệ tại 40 nước khác nhau. Trong khi đó, North Ridge Partners có trụ sở tại Singapore và Úc, đầu tư tại nhiều nơi khác như Indonesia và Trung Quốc... Chính vì thế, sự kết hợp của cả hai là giải pháp bổ sung cho nhau, ví như tay trái và tay phải của cùng một cơ thể

Giúp "rồng" bay cao/Tháo dỡ rào cản
-

Bàn sâu hơn một chút, đang tồn tại những rào cản khá cụ thể trong hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam. Câu chuyện đầu tiên có lẽ là vốn. Liệu có những khó khăn vào trong việc thu hút thêm dòng vốn?

Kieu My:

Vấn đề chính là chất lượng. Như tôi vừa nói, các quỹ đầu tư đến Việt Nam sẽ ưu chuộng các startup đã vận hành thành công. Tuy nhiên, số này chưa nhiều và thường đã có sẵn những nhà đầu tư chiến lược. Trong khi đó, các startup non trẻ hơn có thể chưa đạt đến tiềm năng phát triển mà các nhà đầu tư mong chờ.

Trên thực tế, có trường hợp startup mong muốn được trình bày với các nhà đầu tư 30-45 phút, nhưng thật ra chỉ cần 2 phút thì "cá mập" có thể nhìn ra bạn có phù hợp với gout của họ hay không. Khi bị từ chối, không có nghĩa là startup của bạn không tiềm năng mà chưa tiềm năng đến mức độ mong muốn của họ.

North Ridge Partners và YellowBlocks có những hỗ trợ gì để khơi thông thêm dòng vốn cho thị trường Việt Nam?

Chris Tran:

Năm vừa qua, chúng tôi đã đồng phát hành "Báo cáo Xu hướng Internet Đông Nam Á 2019", mang đến cái nhìn súc tích về thị trường công nghệ tại khu vực — với các chiến lược công nghệ phù hợp từng đặc điểm địa lý, các nhà đầu tư và các công ty tại từng thị trường.

Chúng tôi cũng cung cấp một số điểm nóng tin tức, ai đang làm gì và làm thế nào, phân tích về các doanh nghiệp nổi bật đáng chú ý. Đương nhiên, báo cáo này không thể nêu hết tất cả mọi thứ đang diễn ra ngoài kia, nhưng chúng tôi rất hy vọng chính điều này giúp mở ra thêm những cuộc trao đổi giữa các thành phần trong hệ sinh thái khởi nghiệp.

Kieu My:

Ngoài ra, YellowBlocks cùng North Ridge Partners đang lên kế hoạch tổ chức các chuyến tham quan tìm hiểu đầu tư cho các nhà đầu tư quốc tế có ý định tìm cơ hội rót vốn vào Việt Nam. Đây là những chương trình được thiết kế chuyên biệt, chỉ dành cho người được mời với một nhóm nhỏ gồm 20-25 người. Trong chương trình, họ sẽ có cơ hội tìm hiểu và kết nối với các startup up công nghệ tiềm năng, được chúng tôi chọn lọc giới thiệu.

Ngoài vấn đề vốn, câu chuyện mâu thuẫn giữa các mô hình kinh doanh cũ và mới tại Việt Nam cũng dường như còn chưa có lời giải và dễ dẫn đến tranh cãi?

Kieu My:

Lúc nào cũng sẽ tồn tại những mâu thuẫn giữa cái cũ và cái mới. Và chắc chắn không có lời giải nào cho việc giải quyết triệt để những mâu thuẫn đó. Điều quan trọng ở đây là xác định đúng "paint point" còn tồn tại trong mô hình truyền thống, nơi khách hàng còn cảm thấy thiếu thốn nhu cầu nhưng không được đáp ứng đầy đủ. Khi đó, mô hình kinh doanh mới sẽ giải quyết nhu cầu đó cho họ. Tuy nhiên, cách tiếp cận mới của startup phải thật sự mang lại nhiều hữu ích, tiện lợi đáng kể để người dùng cảm thấy xứng đáng đón nhận một giải pháp mới.

Chính phủ cũng đã vào cuộc nhiều hơn trong việc tháo dỡ các rào cản cho startup, hướng đến "quốc gia khởi nghiệp". Anh chị có nhìn nhận gì về điểm tích cực này?

Kieu My:

Trong vòng ba năm trở lại đây, cộng đồng startup tại Việt Nam đã khởi sắc khi được chính quyền ưu đãi trong một số đề án như Đề án 844 và Nghị định 38/2018/NĐ-CP. Nhưng thực tế thì những tin vui này chưa trọn vẹn vì "đính kèm" với nó thường là những chính sách chưa rõ ràng và phải đi qua nhiều công đoạn giấy tờ. Sẽ rất khó khăn cho các startup trong việc đối mặt với những quy định này nếu không có sự hỗ trợ chuyên môn. Vì thế, cộng đồng startup đang rất cần một hệ thống tra cứu, hoặc một cổng thông tin pháp luật, dễ sử dụng và đáng tin cậy.

Đầu năm nay, Chính phủ Việt Nam đã công bố trong giai đoạn 10 năm 2021-2030, Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo sẽ là một trong ba trụ cột cốt lõi tạo nên giá trị cạnh tranh và đòn bẩy phát triển kinh tế của quốc gia. Tin rằng trong thời gian sắp tới, với sự ủng hộ từ Chính phủ, sự chủ động tham gia từ các doanh nghiệp, sự kết nối hợp tác của các cộng đồng trong hệ sinh thái công nghệ, khởi nghiệp tại Việt Nam, chúng ta sẽ được chứng kiến giai đoạn xuất hiện nhiều hơn những unicorn (kỳ lân), những startup ứng dụng công nghệ thành công.

Việt Nam chỉ mới có một kỳ lân, anh chị dự đoán gì về sự xuất hiện của những gì lân tiếp theo?

Chris Tran:

Sự xuất hiện tiếp theo không chỉ một mà là một nhóm kỳ lân mới, tương tự như câu chuyện của Indonesia. Cách đây 5 năm, các nhà đầu tư bắt đầu đổ tiền cho những startup "early stage" tại đây và sau đó phát triển lên series A, B, C.

Hiện tại Việt Nam, đã có những tên tuổi nổi bật trong series A, B, C. Dù chưa có gì thật sự cụ thể hơn nhưng tôi dự đoán kỳ lân tiếp theo sẽ đến từ thương mại điện tử hoặc lĩnh vực liên quan đến người tiêu dùng, tức mảng B2C, để giải quyết những nhu cầu thiết yếu của người dùng.

Tuy nhiên, kỳ lân cũng chỉ là một trong những điểm để đánh giá độ trưởng thành của thị trường. Điều cần hơn cho thị trường Internet Việt Nam là sự phát triển toàn diện và đầy đủ ở những mặt nào?

Kieu My:

Tôi đồng ý rằng kỳ lân cũng chỉ là những chiếc huy chương. Chúng ta cần nhiều học sinh giỏi hơn là một vài nhân tố cá biệt nổi trội trong khi số đông còn lại đang yếu. Các nhà đầu tư khi đến một thị trường cũng không quan tâm nhiều đến số kỳ lân mà chính là tổng số vốn đầu tư đã đổ vào cho thị trường với những tên tuổi khác nhau.

Còn nếu một thị trường nhận nhiều vốn nhưng chỉ quanh đi quẩn lại có 2-3 startup nhận vốn năm này qua năm nọ, không có tên tuổi mới xuất hiện và sự đa dạng thì chứng tỏ độ khoẻ của hệ sinh thái không ổn.

Tầm nhìn riêng của North Ridge Partners và YellowBlocks khi hoạt động tại Việt Nam trong thời gian tới là gì?

Chris Tran:

Đông Nam Á đang bắt kịp làn sóng công nghệ nhanh hơn so với các nước phương Tây nhờ vào sự chủ động từ Chính phủ, kết nối Internet ổn định với giá cả phải chăng cùng một lượng dân số trẻ đông đảo. Nền kinh tế Internet đã giúp Đông Nam Á nhảy vọt ra khỏi giới hạn của các ngành công nghiệp truyền thống để tiến vào thị trường kỹ thuật số với các cơ hội phát triển kinh tế văn hoá mà chúng ta vẫn hằng mong muốn từ một hay hai thế hệ trước.

Nhìn rộng ra hơn thì Châu Á chính là khu vườn ươm tạo "Kỳ lân công nghệ" với 14 Kỳ lân đang cư trú tại tại Đông Nam Á. Nếu nhìn kĩ vào thị trường Trung Quốc với hơn 200 Kỳ lân, chúng ta sẽ nhận thấy quá trình phát triển của Kỳ lân đã được giảm từ 20 năm đến chỉ còn trong 2 năm. Chúng tôi dự đoán rằng số lượng Kỳ lân tại châu Á sẽ còn tiếp tục tăng nhanh khi ngày càng có nhiều nhà đầu tư tìm đến khu vực nhờ sự ổn định chính trị và tiềm năng tăng trưởng kinh tế.

Trước khi kết lời, chúng tôi cũng xin chân thành cảm ơn Đoàn Kiều My (Kimiko) và công ty YellowBlocks vì sự hợp tác hỗ trợ không ngừng nghỉ để cùng hợp tác thúc đẩy sự phát triển thị trường Internet và hệ sinh thái tại Việt Nam.

Kieu My:

Đông Nam Á là ngôi nhà mới của các Kỳ lân và khởi nghiệp công nghệ. Đặc biệt Việt Nam và Indonesia là hai thị trường bứt phá trong xu hướng phát triển nền kinh tế số so với các quốc gia còn lại trong khu vực.

Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ, từ một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới vào 30 năm trước nay trở thành một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất Đông Nam Á. Sự phát triển đột phá này cần sự chung tay của rất nhiều đơn vị trong hệ sinh thái, đặc biệt khi chính phủ Việt Nam chính thức công nhận rằng Khoa học, Công nghệ, Đổi mới Sáng tạo là một trong những trụ cột chính cho sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam.

YellowBlocks là đơn vị đầu tiên tại Việt Nam tư vấn và xây dựng hệ sinh thái công nghệ mới nổi, là chiếc cầu kết nối các nguồn lực, những sự hợp tác từ hơn 120 đối tác tại 40 quốc gia. Chúng tôi tin rằng việc mà mình đang không ngừng nghỉ mỗi ngày mang ý nghĩa vô cùng lớn đó chính là làm sao để mở ra nhiều cơ hội hơn để khai phóng tiềm năng của Việt Nam.

Chúng tôi rất vinh dự được đóng góp vào sự ra mắt của Báo cáo Xu hướng Internet Đông Nam Á 2019 phiên bản tiếng Việt. Đồng thời cũng rất vui vì sự hợp tác chiến lược của North Ridge Partners và YellowBlocks. Sự hợp tác này càng khẳng định chắc chắn Việt Nam chúng ta chính là điểm đến lý tưởng cho đầu tư và phát triển hệ sinh thái công nghệ và khởi nghiệp trong khu vực Đông Nam Á.